'Geld groeit niet aan een boom in het stadhuis'

Groningen moet flink investeren om aantrekkelijk en leefbaar te blijven. De gemeente wil huizen bouwen voor het groeiend aantal inwoners en wil dat overstappen op duurzame energie voor iedereen bereikbaar is. Ook zijn veel gebouwen aan vervanging toe en moeten energiezuinig worden, zoals bijvoorbeeld onze scholen, sportcentrum Kardinge en de Oosterpoort. Hoe doen we dat als we te weinig geld van het Rijk krijgen om onze taken goed uit te voeren en vanaf 2026 ook nog eens veel minder? “Door verder vooruit te kijken en projecten te prioriteren, te combineren en te faseren”, zegt wethouder van financiën Mirjam Wijnja.

Vanuit haar werkkamer kan Mirjam Wijnja de vernieuwde Grote Markt goed overzien. De stadsbussen hebben plaatsgemaakt voor waterpartijen met spelende kinderen en mensen die schaduw zoeken onder de nieuw geplante bomen. De Grote Markt is klaar voor de toekomst, andere projecten moeten nog van start. Vanwege het financiële perspectief moet de gemeente slimme en weloverwogen keuzes maken, legt Wijnja uit.

Wat is de uitdaging waar Groningen voor staat?

“We moeten huizen bouwen, we hebben de energietransitie en moeten investeren in ons maatschappelijk vastgoed. Dat gaat over culturele instellingen, onze gemeentelijke gebouwen, schoolgebouwen, allemaal dingen die we moeten doen. Hoe match je dat dan aan elkaar?”

“Tegelijkertijd moeten we een sluitende meerjarenbegroting maken. Wat je uitgeeft moet gelijk zijn aan wat er binnenkomt. Van rijksoverheid krijgen gemeenten veel minder geld, 3 miljard euro structureel. Voor onze gemeente gaat het om ongeveer over 44 miljoen vanaf 2026. Dat bedrag loopt daarna hard op.”

Hoe gaan jullie dat oplossen?

“We kijken 10 of 15 jaar vooruit. Dan weten we beter wat ons te doen staat en gaan we terug redeneren. Wat zijn de grote projecten? Kunnen we dat slimmer doen? We zijn vorig jaar begonnen met het maken van een lijst:  de Strategische Investeringsagenda met alle grote projecten van de komende jaren die we in samenhang gaan bekijken. Wat ligt er allemaal? Wat zijn daar de consequenties van, wat zijn de voors en de tegens? Hoe hebben keuzes invloed op elkaar?  Zo kun je een beter gesprek met de gemeenteraad voeren.”

Ons maatschappelijk vastgoed is allemaal oud en aan vervanging toe. Dat weten we toch al heel lang?

“Ja, dat is zo.”

Waarom is het tot nu toe zo gegaan?

“Het is heel verleidelijk om de begroting te regelen voor vier jaar. En de rest gewoon over die datum heen te schuiven. Voor een deel is er ook wel gereserveerd. Maar op een geven moment kun je niets meer vooruitschuiven. Een van de dingen die dit college heeft gezegd is dat we goed inzicht willen in wat eraan zit te komen. Dat we ook weten voor welke keuzes de colleges na ons staan.”

“Daarom hebben we vorig jaar ook een voorstel gedaan om te sparen. Daar heeft de gemeenteraad mee ingestemd. Dat voorstel gaan we dit jaar waarschijnlijk weer doen. En ik hoop dat ze er weer mee instemmen.”

De publieke discussie gaat nu over wel of geen ijsbaan in Kardinge. En de locatie van het nieuwe muziekcentrum. Hoe kijk jij daarnaar?

“Wij zijn een centrumgemeente. Voor een aantal voorzieningen, functies en taken krijgen we geld van het Rijk. Maar niet voor alles. Ik denk dat het een beetje zo gegroeid is dat wij als gemeente Groningen een aantal dingen gewoon financieren. Dat geld groeit niet aan een boom die hier in het stadhuis staat. Het wordt betaald door onze inwoners. Dus als je hier dan opnieuw in gaat investeren, vind ik dat het moment om het gesprek te voeren met de gemeenteraad en de regio.”

“Dit gaat onder andere om gebiedsontwikkeling, cultuur- en sportvoorzieningen, energietransitie en vervanging & verduurzaming. Deze projecten zijn essentieel voor het op peil houden van het voorzieningenniveau in stad en regio. Dus als wij zeggen ‘we vinden die voorziening zo belangrijk voor onze gemeente en de regio dat wij als Groningers bereid zijn om dat allemaal te betalen, ook de exploitatie’, dat we daar dan met open ogen voor moeten kiezen. De Strategische Investeringsagenda helpt ons daarbij.”

“Ik begrijp wel dat raadsleden zeggen ‘ja maar, dit moet per se en dat moet per se’. Ik denk dan, dat je moet ook weten waar dat ten koste van gaat’. Je zou ook minder kunnen doen, of andere projecten later doen. Of je kunt zeggen: ‘we gaan overal geld vragen voor parkeren of we gooien de OZB omhoog’. Je kunt heel veel varianten bedenken, maar je moet het er wel met elkaar over hebben. Tot waar vinden we het nog acceptabel voor onze inwoners? Wij zeggen als college over de ijsbaan in Kardinge: dat kunnen wij gewoon niet alleen aan, daar hebben we anderen bij nodig.”

Jullie zeggen dit jaar geen grote investeringsbesluiten meer te nemen?

“We willen wel voorstellen om geld te reserveren. Alleen anders dan in het verleden. Stel je maakt voor het muziekcentrum een investeringsvoorstel en we besluiten daarvoor een bedrag te reserveren op de begroting. Voorheen was dat geld dan gekoppeld aan het muziekcentrum. We stellen de raad voor geld ter reserveren voor investeringen omdat we niet weten wat ‘Den Haag’ gaat doen. Dan heb je de financiële ruimte wel gecreëerd, maar heb je nog de tijd om precies te bedenken welk deel van het geld je daaraan uit gaat geven.”

Hebben jullie die tijd nodig?

“Ja, want er wordt nu best nog veel uitgezocht. We zitten continue in het spanningsveld tussen ‘je moet knopen doorhakken’ en ‘je moet wel de goede dingen doen’. Want we willen ook niet ergens overhaast overheen stappen en dat je dan al een besluit hebt genomen. Want het zijn besluiten die enorme effecten hebben. Dus als er dingen zijn die we echt nog moeten weten, dan moet dat gewoon eerst gebeuren.”

Je bent best afhankelijk van Den Haag. Kun je een gemeente dan wel goed besturen?

“Ik wil wel benadrukken, dat als we het geld waar we recht op hebben ook daadwerkelijk krijgen, onze financiën nu niet onder druk zouden staan. Maar wat je, ondanks dat, als gemeente wel moet doen is ervoor zorgen dat je heel goed weet wat je te doen hebt. Daarvoor moet je alle puzzelstukjes op tafel hebben. Je moet weten voor welke dingen je afhankelijk bent van externe partijen zoals de Rijksoverheid. Maar er zijn ook een heleboel dingen waar we zelf over gaan.” 

Het is wel leuk om in zo'n tijd wethouder van financiën te zijn?

Jazeker!

Waarom is dat leuk?

“Kijk, het is heel leuk om uit te vinden aan welke knoppen je kunt draaien. Als je dat op een slimme manier doet, kunnen we zoveel mogelijk maatschappelijke problemen oplossen. Want daarvoor zijn we op aarde, om maatschappelijke problemen op te lossen. En financiën zijn één van de middelen om dat te bereiken. Er is best wel veel ruimte om daar keuzes in te maken. Dat vind ik heel erg leuk.”

Meer over de Strategische Investeringsagenda en de bespreking ervan met de gemeenteraad lees je hier op onze website.