Zeldzaam venster ontdekt tijdens renovatie pand Poelestraat
“Als je goed om je heen kijkt zie je dat alles gekleurd is.” Dat is een uitspraak van dichter K. Schippers. Dit gaat zeker op voor het bijzondere venster in het pand aan de Poelestraat 8 in Groningen. Het venster met glas-in-loodruitjes kwam tevoorschijn tijdens een renovatie. De sterk vervuilde ruitjes zijn al bijzonder, maar met wat licht erachter zijn er ook nog kleurrijke familiewapens zichtbaar.
“Dit is superzeldzaam”, vertelt bouwhistoricus van de gemeente Taco Tel. “Het is ongelooflijk dat dit flinterdunne glas in lood de tand des tijds heeft overleefd. Het glas zit daar al honderden jaren verstopt, vermoedelijk komt het uit de eerste helft van de zeventiende eeuw.”
Geschiedenis
In het pand aan de Poelestraat 8 zit nu de StadsGarderobe. Boven is de eigenaar bezig met een renovatie. Er gaat gewoond worden. “De geschiedenis van dit pand is bijzonder ingewikkeld”, zegt Taco. Ik schat dat het oudste deel vijftiende-eeuws is. In de zeventiende eeuw is het huis waarschijnlijk verbreed. De kap erbovenop is namelijk te smal voor de huidige breedte van het huis.”
Bijzonder exemplaar
“Het is een kruisvenster'', legt Taco uit. “Deze is van zandsteen gemaakt. Met de introductie van houten schuifvensters begin achttiende eeuw raakten de stenen kruisvensters uit de mode. Dat zorgde voor meer licht en meer ventilatie. Meer comfort dus. Om dat te verkrijgen werd het stenen venster vaak volledig ontmanteld, dus bleef er niks van over. Het is zeer speciaal dat we dit exemplaar gevonden hebben.”
Het kruisvenster
Familiewapens
“Dat er ook nog familiewapens in bleken te zitten, maakte het uniek,” gaat Taco verder. “Het raam werd al eerder ontdekt, namelijk in de jaren negentig. Bouwhistoricus Albert Reinstra nam het zelfs op in een artikel dat hij schreef over dit soort vensters. Maar wat zij toen niet zagen, was dat er familiewapens gebrandschilderd in het glas te zien zijn. In beide bovenramen zijn dezelfde wapens geplaatst, de linker is grotendeels bewaard gebleven. Je ziet dit alleen als je er licht achter brengt. Er komt dan een klaver drie tevoorschijn, een bloem, een ranke leeuw en een helm met een vizier.” Van wie de familiewapens zijn, durft Taco niet te zeggen. “Het wordt onderzocht, maar we hebben nog geen aanknopingspunt kunnen vinden.”
Museumwaardig
Dat het venster zo goed bewaard is gebleven komt volgens Taco omdat er muren voor zijn gezet. “Het raam is zo vroeg ingemetseld dat het zo gebleven is. Na de eerste ontdekking in de jaren negentig is er opnieuw een wand voorgezet.” Dat roept de vraag op: wat nu? Taco heeft een duidelijke voorkeur. “Ook toekomstige bouwhistorici moeten zulke vensters kunnen bestuderen. Als dat op de originele plek kan, is dat ontzettend bijzonder. Daarom hoop ik dat er een raam voorgezet kan worden dat je met een sleutel kunt openen. Als dat niet kan, dan vind ik het object museumwaardig. Het Groninger Museum heeft al een aantal van zulke gebrandschilderde ramen in de collectie.”
Gebrandschilderd glas