Groningen krijgt steunpunt tegen intieme terreur en femicide

Femicide betekent vrouwendoding. Vooral vrouwen die in een relatie zitten met veel dwang en controle lopen dit risico. Deze dwingende controle van de partner wordt ook wel intieme terreur genoemd.

Een onzichtbare wurgslang

Femke zit als ervaringsdeskundige samen met andere professionals bij Filomena klaar voor vrouwen die om hulp vragen. Ze weet hoe het is om je te verliezen in een relatie waarin intieme terreur voorkomt. “Ik spreek van geluk dat ik het kan navertellen. Ik heb 18 jaar een relatie met mijn ex gehad. Toen pas lukte het om hem te verlaten. Bij intieme terreur is het net alsof er een onzichtbare wurgslang om je nek ligt, en telkens als je denkt: ik voel iets, laat de slang los. Op den duur denk je dat je gek wordt. Dat is wat de plegers doen, want je bent hun bezit.” 

Intieme terreur

Bij intieme terreur wordt snel gedacht aan fysiek geweld, maar hoewel dat vaak een rol speelt, is het geweld ook psychisch. Femke: “Intieme terreur is een ernstige vorm van partnergeweld. Er geldt een ontzettend sterke dwang en controle van de pleger naar het slachtoffer. Je hebt vaak niet in de gaten hoe diep je er al inzit. Er worden vragen aan je gesteld over waar je was, met wie je hebt gesproken, je laat je telefoon zien – en zo wordt je langzaamaan steeds meer het bezit van de ander. Op den duur leefden we van zijn inkomen. Hij had een eigen zaak en ik werkte voor hem. Ook daarin raakte ik steeds meer van mezelf kwijt, en werd ik afhankelijker van hem.” 

Fysiek

“Na verloop van tijd werd hij ook fysiek”, vertelt Femke. “Hij kwam op een dag boven en trok me aan mijn haren naar beneden omdat hij wilde laten voelen dat de vloerverwarming te heet was om overheen te lopen. Hij zei dat ik dat had gedaan. Ik wist dat het niet zo was, en toch ging ik aan mezelf twijfelen. En waarom? Alleen maar omdat hij zeker wist dat hij het niet had gedaan. Dus in mijn hoofd bleef er maar één iemand over: ik.” Er kwam een moment dat Femke naar de psychiater ging, om hulp te vragen, maar niet om de reden die je zou verwachten. “Ik vroeg: mag ik medicijnen voor mijn adhd, zodat ik geen fouten meer maak, en dan zal mijn man me niet meer slaan. Ik vond dat een volkomen legitieme vraag.” 

Vertrekken

Hoewel de bal begon te rollen bleek het niet makkelijk voor Femke om bij haar ex weg te gaan. “Ik vertrok drie keer, voordat ik echt wegbleef. En zelfs toen we al uit elkaar waren lokte hij me nog een keer ergens naartoe. Daar drukte hij net zolang mijn keel dicht, tot ik mijn telefoon gaf. Terwijl hij met de telefoon bezig was ben ik uit een raam gesprongen.” Femke is nu 12 jaar weg bij haar ex. Met de ervaring die ze heeft opgedaan helpt ze andere vrouwen die in dezelfde situatie terechtkomen. “Ik weet hoe het is om alles te verliezen wat van jezelf is. Je weet niet meer wie je zelf bent.”

Filomena

Jeannette: “Voor vrouwen die te maken hebben met een (ex-)partner zoals Femke openen we Filomena. Een laagdrempelig steunpunt voor slachtoffers van intieme terreur, stalking en ernstig huiselijk geweld van (ex-)partners. Er zitten daar professionals die vrouwen kunnen helpen, waarbij het belangrijkste is dat de vrouw die zich meldt de controle behoudt. Zij bepaalt wat er gebeurt, en wij helpen waar nodig.” Femke vult aan: “Een vrouw weet heel goed hoe ze zichzelf veilig moet houden. Het is onze rol dat we haar volgen en in gesprek blijven. Als ze naar huis wil, gaat ze naar huis, als ze wil blijven, dan kan dat ook. Mijn rol zie ik als brug tussen de systeemwereld en naar de leefwereld. Beleidsmakers moeten weten wat er echt speelt. En vrouwen die in nood zitten moeten weten welke mogelijkheden ze hebben.”

90% van de plegers is man

Ook mensen die intieme terreur vermoeden bij anderen, kunnen binnenlopen bij Filomena. Jeanette: “Femicide bestaat vaak uit 8 fases. Als mensen die fases en de gedragskenmerken die daarbij horen herkennen, kunnen ze eerder in actie komen.” Die acht fases worden beschreven door professor Jane Monckton Smith. Zij is hoogleraar criminologie aan de Universiteit van Gloucestershire en schreef het boek In control: dangerous relationships and how they end in murder. Smith onderzocht in Engeland ruim 400 partnermoorden. Ze schrijft: ‘Partnermoord is bijna altijd gepland. Door een man, in meer dan negentig procent van de gevallen. Vaak heeft het slachtoffer eerder een einde gemaakt aan de relatie, en wil de dader dat niet accepteren.’Smith ontdekte dat er bij vrijwel iedere vrouwenmoord een vast patroon zichtbaar is. Daarop heeft ze een tijdlijn uitgezet met acht fases: van de eerste ontmoeting tot de moord.

De 8 fases

Smith beschrijft in de tweede fase, Een snelle verbintenis, dat de datingfase vaak kort duurt. De partner is vaak jaloers en bezitterig. Het stel gaat meestal snel samenwonen en de vrouw raakt al vroeg zwanger. In de vierde fase vindt er een ingrijpende gebeurtenis plaats die het gevoel van controle van de pleger bedreigt. Denk bijvoorbeeld aan ontrouw of financiële problemen. De pleger voelt op dat moment angst voor een relatiebreuk. In de vijfde fase, Escalatie, neemt de ernst van controlerende tactieken om die reden toe: smeken, met suïcide dreigen, geweld en stalking komen voor. ‘Een zeer gevaarlijke fase’, schrijft Smith. In de zevende fase maakt de pleger concrete plannen om zijn partner iets aan te doen. Er worden ideeën gegoogeld, wapens gekocht en er worden doodsbedreigingen geuit. In de laatste fase gaat de pleger daadwerkelijk over tot moord. 

Groningen zegt NEE tegen femicide! Help je mee?
Op 5 november organiseert de gemeente een speciale avond over femicide en geweld tegen vrouwen. Iedere inwoner van Groningen is dan vanaf 19:00 uur welkom in het Floreshuis aan het Floresplein 19. Onder andere Femke zal haar persoonlijke verhaal vertellen. Ook familieleden die een dierbare zijn verloren door femicide vertellen hun verhaal. Wethouder Molema opent die avond symbolisch het steunpunt Filomena. Aanmelden is noodzakelijk, het aantal plekken is beperkt. Je kunt een mail sturen naar teamhuiselijkgeweld@groningen.nl

Wil je contact opnemen met Filomena? Dat kan.

• Je kunt op maandagochtend of donderdagmiddag binnenlopen aan de Piet Fransenlaan 1. Je hoeft geen afspraak te maken.
• Je kunt op werkdagen tussen 9:00 en 17:00 uur bellen met  088-0663680.
• Je kunt tussen 16:00 uur en 6:00 uur ’s ochtends chatten via de Chat met Fier. Dat kan anoniem, dus zonder je naam of andere gegevens te delen.
• Voor meer informatie kun je vanaf 6 november terecht op de website van Filomena Groningen.