Vogels kijken? “Pak gewoon een verrekijker en geniet”
Afgelopen weekend was de Nationale Tuinvogeltelling. Dankzij deze telling weten we hoe vogels in de winter onze tuinen gebruiken. Met die informatie kunnen we vogels beter helpen en beschermen. En dat is hard nodig, weet Joppe Rijpstra, medewerker educatie bij de Schooltuin in Helpman. “In steden gaan de vogelaantallen namelijk achteruit.”
Dit blijkt uit de nieuwste ‘Stadsvogelbalans’ die Sovon Vogelonderzoek in opdracht van de Vogelbescherming opstelde. Hierin staan de meest recente aantallen van de broed- en wintervogels. “Sovon onderzocht alle verzamelde data tussen 2007 en 2021, een lange periode dus. Hieruit blijkt helaas dat sommige vogels steeds minder voorkomen”, vertelt Joppe.
Geen beschutting
Vooral soorten die in tuinen en parken leven, hebben het zwaar. Hoe dat komt? “De vogels missen beschutting, omdat veel tuinen tegenwoordig strakgetrokken worden. Mensen kiezen vaker voor tegels en schuttingen, dan voor hagen en struiken. De staartmees en de fitis bijvoorbeeld, die kwamen veel voor in stedelijk gebied. Tegenwoordig zien we ze steeds minder in onze tuinen”, zegt hij. “Ook vogels als de gierzwaluw, de huismus en de spreeuw nemen in aantal af. Onder andere doordat we onze woningen en gebouwen beter isoleren. Spleten en gaten verdwijnen, waar zij nou net hun nest in bouwen.”
Watervogels
“Watervogels daarentegen, nemen juist in aantal toe. Ik vind het opvallend om te zien dat je de krakeend steeds vaker ook in stedelijk gebied tegenkomt. In het Stadspark bijvoorbeeld. Dat maakt het wat minder verrassend om er eentje in de verrekijker te krijgen. Toch blijft hij prachtig om te zien”, vindt Joppe. “Erg opvallend is hij niet, maar als je ‘m van dichtbij bekijkt, zie je dat hij een mooie kleur veren heeft met prachtige patroontjes.”
Nestkasten
“Vogels die in aantal stabiel blijven, zijn de mezen. De koolmees en de pimpelmees staan altijd in de top 5 van de Tuinvogeltelling. We geven ze vaak nestonderkomen en daar maken ze dankbaar gebruik van. Niet alleen om te nestelen, maar ook om veilig te slapen.” Denk je erover om een nestkast op te hangen? Verschillende vogels hebben verschillende ‘woonwensen’. Daarom zijn er verschillende typen nestkasten. Op de website van de Vogelbescherming vind je meer informatie.
Struiken
Waar je vogels ook blij mee maakt, zijn vogelvriendelijk ingerichte tuinen. Ze houden van een gevarieerde tuin met inheemse planten en struiken, liefst niet al te netjes. Dan vinden ze volop voedsel en schuilmogelijkheid. “Plant bijvoorbeeld een sleedoorn”, geeft Joppe als tip. “Deze takken staan dicht op elkaar en hebben doorns. Kleine vogels kunnen hier goed in schuilen tegen grote vogels en katten. Daarnaast geeft de sleedoorn in het voorjaar prachtige bloesem, waar insecten dol op zijn. En in het najaar blauwe bessen, waar vogels van eten.”
Voeren
Kunnen we de vogels in onze tuin verder nog een handje helpen? “In principe kun je het hele jaar bijvoeren. Let er vooral op dat je gevarieerd én natuurlijk voer aanbiedt. Zoals vers fruit, zaden, vogelpindakaas, vogelvoer, vetbollen”, somt hij op. “En let er op dat het niet in zo’n plastic netje zit. Vogels raken daarin verstrikt.”
Vroeg op
Is er een ideaal tijdstip om vogels te spotten? “Als je het aandurft om vroeg op te staan”, zegt Joppe lachend, “dan is ’s ochtends vroeg het beste moment. Vlak na zonsopgang. Dan zijn vogels gemiddeld actiever dan de rest van de dag. Ook nu, in de winter. Ze komen uit een lange, koude nacht en hebben energie nodig. Daarom gaan ze op zoek naar voedsel en laten daarbij flink van zich horen.”
Foerageren
“Als je in bosrijk gebied woont, kun je zelfs groepen vogels zien foerageren. Dat betekent dat ze een bepaald gebied gebruiken voor het zoeken van voedsel in de natuur”, legt hij uit. “Vogels gaan in de winter vaak samen op zoek naar voedsel, omdat dat veiliger is. Ze gaan dan een vaste route langs, op vaste tijden. Daar zijn ze heel trouw in, erg bijzonder.”
Genieten
En tot slot zijn belangrijkste tip: “Pak gewoon een verrekijker. Laat je niet weerhouden door het feit dat je misschien niet zoveel over vogels weet. Neem de tijd en onderzoek welke je mooi vindt. Het is niet erg dat je de soorten niet kent. En je hoeft zeker niet alleen maar te zoeken naar bijzondere of zeldzame vogels. Als ik een winterkoninkje vol in de zon zie zingen door mijn kijker en ik kan daar gewoon even van staan te genieten”, besluit hij, “dan kan dat je hele dag maken!”