“Vleermuizen zijn eigenlijk hele nette gasten”

“Eigenlijk zijn het hele nette gasten. Ik zeg wel eens gekscherend: je kunt beter een vleermuis in je woning hebben dan een vogel. Een vogel bouwt een nest. Een vleermuis niet. Als die weer weg is, heb je er geen omkijken meer naar. Maar een vogelnest blijft zitten na gebruik. Dat kan nog wel eens voor problemen zorgen”, aldus Jan.

Zoogdier

Vleermuizen verschuilen zich in bomen, in kleine spleten tussen dakpannen en de muur, onder vensterbanken of in spouwmuren. “Ze vormen kolonies en bouwen dus geen nesten. Ze ‘hangen’ alleen in bestaande ruimten. Gemiddeld krijgen ze één jong per jaar, dat de eerste paar weken moedermelk drinkt. Sommigen denken dat ze iets met vogels te maken hebben, maar dat is niet zo. Een vleermuis is een zoogdier”, benadrukt hij. “Ze vormen alleen kolonies in de kraamperiode, van half mei tot juli. Daarna gaan ze in hun eentje verder op pad.”

Verblijven

“In de kraamperiode zoekt de kolonie een ruimte om te verblijven. Ze zijn dus maar relatief kort aanwezig in onze huizen. Daarnaast merken de meeste mensen daar niets van. Mocht je nou – meestal bij toeval – ontdekken dat je vleermuizen huisvesting biedt, dan hoef je niet bang te zijn dat ze iets stuk maken of ergens aan knagen. Dat kunnen ze namelijk niet. Je hoort hoogstens wat geritsel of je vindt wat poepjes, bijvoorbeeld op de vensterbank. Deze lijken een beetje op kleine hagelslagjes”, zegt hij lachend. “Maar meestal poepen ze buiten.”

Soorten

“Wereldwijd bestaan er maar liefst duizend soorten vleermuizen. Waarvan er in Nederland, in ons gematigde klimaat, ongeveer twintig soorten voorkomen. Hier in Groningen hebben we tot nu toe negen soorten geteld”, vertelt Jan. “Zie je ’s avonds vleermuizen vliegen? De kans is groot dat dit de gewone dwergvleermuis is. Deze soort komt hier het meest voor. Hij is zo klein dat hij opgevouwen prima in een luciferdoosje zou passen. Bijzonder hè?” vindt hij.

Nuttig

“Wat ze precies eten, hangt af van het formaat van de vleermuis. De vleermuizen in Nederland zijn allemaal insecteneters en dat maakt ze voor ons ontzettend nuttig. Per nacht eten ze honderden tot soms wel duizenden insecten.” De ene vleermuis houdt van muggen, de andere geeft de voorkeur aan vliegen en weer een ander eet vooral nachtvlinders. Door hun dieet behoeden ze ons voor grote insectenplagen. Dit is een van de redenen waarom ze een beschermde diersoort zijn.

Echolocatie

“Het zijn hele efficiënte jagers dankzij hun sonartechniek die we echolocatie noemen. Ze zenden korte geluidjes uit om hun prooi te lokaliseren. Met deze techniek kunnen ze zich oriënteren in de omgeving. Het signaal weerkaatst op voorwerpen. Een vleermuis is niet blind, maar hij ‘kijkt’ dus eigenlijk met z’n oren”, vertelt Jan. “Afhankelijk van de soort, bevinden de echolocatiegeluiden die ze uitstoten op frequenties tussen 15 kHz tot 120 kHz.” Mensen kunnen geluiden tot 20 kHz horen, dus voor de meeste mensen zijn vleermuizen niet hoorbaar. Met een zogenaamde batdetector zijn de geluiden van vleermuizen voor mensen hoorbaar te maken.

Ongevaarlijk

Het kan gebeuren dat vleermuizen rakelings over je hoofd heen scheren, maar ze kunnen ontzettend goed navigeren. “Ze zullen nooit in je haar vliegen. Hun sonar heeft allang laten weten dat jij geen voedsel bent. Ze zijn ongevaarlijk en doen ons niks”, stelt hij ons gerust. “Er doen natuurlijk veel verhalen de ronde dat ze hondsdolheid, ook wel rabiës genoemd, bij zich dragen. Daar zit een kern van waarheid in, alleen is het minder heftig dan dat het klinkt. Van de twintig vleermuissoorten die in Nederland leven, zijn er twee die heel af en toe dit virus bij zich dragen.”

Advies

Hij vervolgt: “We geven wel altijd het advies om een dode of zieke vleermuis nooit zonder handschoenen op te pakken. Je bent echt niet zomaar besmet. Hiervoor heb je een beet, krab of contact met speeksel van een besmette vleermuis nodig. Maak je vooral geen zorgen, in de afgelopen vijftig jaar is er in Nederland niemand besmet geraakt met rabiës via een vleermuis.”

Dit is een artikel uit de reeks ‘Dier in het vizier’. Lees ook het artikel over de belangrijke functies van de wesp, over het belang van chippen van je kat, over de slimme roek die vol verrassingen zit, over de hommelkoningin die de start van de lente aankondigt, de belangrijkste tip om vogels te spotten, of over hoe je de egels in jouw tuin kunt helpen.