Help de egels in jouw tuin
Hoor je ’s avonds geritsel in de tuin? Het kan zomaar een egel zijn! Zodra het begint te schemeren, worden deze stekelige diertjes wakker. Op dit moment eten ze hun buikje rond voor ze in winterslaap gaan. Maar het gaat niet goed met de egel. In onze stedelijk omgeving lopen ze tegen veel obstakels aan. Sámen kunnen we daar iets aan doen.
In tien jaar tijd is de helft van de egels in ons land verdwenen. De belangrijkste oorzaken? “Versteende tuinen, slakkenkorrels, hete zomers en zijn grootste vijand: de auto”, vertelt Kitty Polman, medewerker Educatie van het centrum voor Natuur- en Duurzaamheid Educatie (NDE) van de gemeente Groningen. “De leefomgeving van de egel wordt helaas steeds minder aantrekkelijk.”
Verstening
“Vroeger had je ‘rommelige’ tuinen. Vol struiken, bladeren en met een composthoop. Tegenwoordig kiezen veel mensen voor een opgeruimde tuin. Veel stenen, met een keurige schutting eromheen. Lekker onderhoudsvriendelijk. Maar”, vervolgt ze, “voor egels is zo’n tuin helemaal niet aantrekkelijk. Hoopjes bladeren vind je er niet. Terwijl die voor hen juist zo belangrijk zijn. Vogels, insecten en andere kleine dieren doe je er ook een groot plezier mee. En onder bladeren zijn planten en bodemdieren ook nog eens beter beschermd tegen vorst.”
Bladeren
“Als je de egel wilt helpen, laat je gevallen bladeren dus liggen. Of veeg ze bij elkaar en maak er hoopjes van, onder een struik of de heg. Zo maak je een beschutte plek. Daar kunnen ze overdag een dutje doen en binnenkort hun winterslaap houden. Of zet een egelmand of egelhuisje in je tuin. Leuk decembercadeau!” zegt Kitty lachend. “Maar ook heel eenvoudig zelf te maken hoor.”
Egelsnelweg
Egels leggen ’s nachts heel wat kilometers af. Maar helaas zijn veel tuinen niet bereikbaar vanwege dichte schuttingen en hekken. “Als je de egels in jouw buurt wilt helpen, maak dan een doorgang in de schutting. Je kunt ook een tunneltje eronderdoor graven”, voegt ze toe. “En betrek je buren erbij. Verbind jullie tuinen. Maak samen een soort egelsnelweg!”
Samen
“Belangrijk om toe te voegen is dat wanneer jouw tuin heel aantrekkelijk is, maar die van de buren niet. Tsja, dan heeft het voor de egel weinig zin. Je moet het echt samen doen”, benadrukt Kitty. “Hoe beter de doorstroom, hoe groter de kans dat een egel in jullie tuin terugkomt. Maak hun leefgebied zo groot mogelijk. Zorg dat ze makkelijk van jouw tuin naar die van de buren kunnen, zonder dat ze daarvoor via de straat hoeven.” Jaarlijks worden er namelijk meer dan 135.000 egels doodgereden door auto’s. Een zorgwekkend hoog aantal.
Zwemmen
“Misschien verwacht je het niet, maar egels zijn goede zwemmers. Toch verdrinken ze soms in tuinvijvers, omdat ze er niet uit kunnen komen. Leg een plankje neer of maak een trappetje. Dan kunnen ze er op eigen kracht weer uitklimmen. Maak het ze zo makkelijk mogelijk.”
Voedsel
“Slakken, kevers, rupsen, wormen, spinnen; ze zijn er dol op. Als voorbereiding op hun winterslaap eten ze zich vol met alles wat ze kunnen vinden. Maar ze hebben steeds meer moeite met het vinden van voedsel. Er zijn steeds minder bodemdieren. Insecten verdwijnen. En we hebben steeds vaker te maken met hete zomers, waardoor ze te zwak zijn om op zoek te gaan naar voedsel en verhongeren.”
Slakkenkorrels
“Ook gebruiken veel mensen tegenwoordig slakkenkorrels. Begrijpelijk, want wie wil er nou een aangevreten tuin? Maar door het gebruik van slakkenkorrels, verklein je het voedselaanbod van de egel.” Een egel kan wel veertig slakken per nacht op. “Beter zet je dus de egel in als natuurlijke opruimer in je tuin.”
Bijvoeren
Wil je egels bijvoeren? “Water is het meest veilig. Bijvoorbeeld in een vogeldrinkbakje. Dat is voor veel meer dieren fijn! Geef egels geen melk. Daar krijgen ze diarree van. Kattenvoer kan dan weer wel”, vult ze aan. “Maar het beste blijft een aantrekkelijke tuin, vol wormen en insecten.”
’t Groene Hart
Wil je meer leren over egels? Dan moet je in natuurpaviljoen 't Groene Hart zijn, naast de kinderboerderij in het Stadspark. “We hebben een vitrine ingericht met opgezette egels en andere dingen die met de herfst te maken hebben”, vertelt Kitty. “De vitrine is voorzien van QR-codes die linken naar de sites van Natuurmonumenten en OERRR, het jeugdprogramma van Natuurmonumenten. Daar vind je nog meer informatie over de egel.”