“Als de wesp verdwijnt, hebben we een enorm probleem”

Je kent het wel: zit je net lekker op het terras, begint er een wesp rond je drankje te zoemen. Irritant! “Vaak raken we in paniek wanneer er een wesp in onze buurt komt. Maar dat is echt niet nodig”, aldus Jurian Bajema, hoofd van het centrum voor Natuur- en Duurzaamheideducatie (NDE). “Wespen steken nooit zomaar, alleen als ze zich bedreigd voelen.”

“Toch denk ik dat bijna iedereen in z’n leven wel eens door een wesp wordt gestoken. En inderdaad”, vult Jurian aan, “dat is niet fijn. Maar door zo’n negatieve ervaring, plaatsen we de wesp meteen in een bepaald hokje. En dat is jammer, want wespen zijn nuttige dieren. We kunnen zelfs niet zonder ze. Als de wesp verdwijnt, hebben we een enorm probleem.”

Dierplaagbestrijders

“Dat zit zo: de belangrijkste functie van wespen is die van natuurlijke dierplaagbestrijder. Ze zorgen voor evenwicht in de natuur, omdat ze muggen, vliegen en allerlei andere levende en dode insecten eten. Maar bijvoorbeeld ook teken”, vult hij aan. “Dankzij de wesp blijft het aantal gevallen van bijvoorbeeld de ziekte van Lyme beperkt.”

Jagen

“Wespen hebben een fase waarin ze jagen. Dit doen ze om de larven te voeden. In ruil daarvoor geven de larven een zoete nectar af, waarmee de werksters zich voeden. Tijdens de ‘jagende periode’ doden ze miljoenen tonnen schadelijke insecten per jaar. Een gemiddeld nest doodt in één jaar 4.000 tot 5.000 kilo insecten. Realiseer je even dat er gemiddeld 250 wespennesten per vierkante kilometer voorkomen. Vermenigvuldig dat maar eens met elkaar”, grijnst Jurian. “Je staat er waarschijnlijk niet bij stil, maar wespen spelen een hele belangrijke rol in het voorkomen van insectenplagen. Zulke plagen kunnen ervoor zorgen dat oogsten verloren gaan en dat er ziektes uitbreken onder ons en onze dieren.”

Bestuivers

“Daarnaast vervullen wespen een belangrijke rol bij de bestuiving van bloemen. Nu het slecht gaat met de bijenpopulaties wordt dit steeds belangrijker”, vertelt hij. “In het voorjaar komen de jonge wespenkoninginnen uit hun winterslaap. Ze voeden zich dan met nectar uit planten en zo bestuiven ze de vroege bloeiers. Later in het seizoen, wanneer ze geen larven hoeven te voeden met dierlijke eiwitten en insecten en op zoek gaan naar zoetigheid in bloemen, bestuiven ze laatbloeiende bloemen.”

Zachte winter

“Interessant feitje: als we een zachte winter hebben, zijn er veel meer muggen. Dat komt, en dat heeft dus een andere reden dan veel mensen denken”, benadrukt Jurian, “doordat de koninginnen te vroeg uitvliegen. Zó vroeg dat er nog geen bloeiende planten zijn. Het merendeel van de koninginnen verhongert dan. De consequentie daarvan is dat er veel minder wespen worden geboren. Dat betekent dus veel meer muggen. Een tekort aan wespen staat gelijk aan een grote kans op een muggenplaag.”

Overlast

De wespen die in de zomer overlast geven zijn werksters. “Zij moeten op zoek naar nectar op het moment dat het wespennest volgroeid is. Dan krijgen ze immers geen nectar meer van de larven. Dat is rond deze periode, in augustus”, zegt hij. “Wespen komen dan vooral af op zoetigheid, maar ook op vlees. Dus inderdaad: op ijsjes, frisdrank, de barbecue.”

Alternatief voedsel

Wil je minder last hebben van wespen? Dan kun je verschillende dingen doen. “Je kunt ze alternatief voedsel aanbieden. Wij hebben bijvoorbeeld een groot hedera in de tuin. Die bloeit een groot deel van het jaar. Daar gaan ze veel op af om hun nectar te halen. Ook zijn er bepaalde planten waar wespen niet van houden, zoals lavendel of citroenmelisse”, vertelt Jurian. Ze schijnen ook niet tegen de geur van kruidnagel te kunnen. “Nog een tip is om ergens in je tuin een schaaltje met rottend fruit neer te zetten. Zo lok je ze daarnaartoe en zullen ze jou minder snel lastigvallen. Maar de grootste tip is toch wel: zet je eten en drinken gewoon niet buiten neer.”

 Jurian Bajema, voor het kantoor van Natuur- en Duurzaamheideducatie Groningen

Nest

“Heb je nou een wespennest op een vervelende plek? In of rond je huis of je fietsenschuurtje bijvoorbeeld”, voegt hij toe. “Verwijder dit nest dan niet zelf. Vooral als ze groot zijn, is dat gevaarlijk.” Schakel hiervoor altijd een professional in, bijvoorbeeld de Milieudienst Groningen. De Milieudienst bekijkt de situatie en beslist daarna wat ze kunnen doen. Als het wespennest nog klein is, kan het naar een geschikte plek worden verplaatst. Of ze geven advies hoe je de wespen op afstand houdt. In het uiterste geval gebruiken ze een middel om wespen te verwijderen.

Niet slaan

“Belangrijk om nog te noemen is dat je nooit moet slaan. De wesp voelt zich daardoor bedreigd en zal sneller steken. Ook is het zo dat wanneer je een wesp doodt, er via hun gif feromonen vrijkomen. Andere wespen reageren op deze geurstof en komen agressief aangevlogen, omdat ze de wesp in nood willen helpen. Rustig blijven dus, hoe vervelend dat gezoem ook is. En zorgen dat er niks te halen valt. Dan zul je zien dat de wesp in mum van tijd weer verdwenen is”, zegt hij.

Dit is een artikel uit de reeks ‘Dier in het vizier’. Lees ook het artikel over het belang van chippen van je kat, over de slimme roek die vol verrassingen zit, over de hommelkoningin die de start van de lente aankondigt, de belangrijkste tip om vogels te spotten, of over hoe je de egels in jouw tuin kunt helpen.